28/01/2024 tarihli yazımızda bu konuya kısaca değinmiştik. Şu anda içinde yaşamakta olduğumuz yeni bir somut örnek önümüze gelmiştir. IAG (International Airline Group), Ocak 2011 yılında İngiliz Hava Yollarının başını çektiği, Iberia, Vueling, Aer Lingus gibi devasa hava yollarının birleşip oluşturduğu ortak gruptur. Merkezi Londra’dadır. IAG, Air Europe havayollarını içine almaya takip etmiştir. Bu satın alma oluşumu, yani IAG grubuna içine dahil etme ama satın alması ile ilgilidir. AB Komisyonu, üye ülkelerin hükümetleri, resmi sendikalar gibi resmi kuruluşlarla çalışır. Supranational bir kurumdur. Dolayısıyla görev gereği IAG’nin satın alma planı ile ilgili yazılı istekte bulunmuştur.
Bölüm I’de belirtildiği gibi, AB Komisyonu titiz bir inceleme başlatmıştı. AB genelinde ve uluslararası ama bilhassa İspanya genelinde, iç ve dış rotalar için bir tekel oluşturup oluşturmayacağı, haksız bir rekabet söz konusu olup olmayacağı derinden sorgulanıp incelenmektedir. Kurumun ilgi ve yetki alanına dahildir; AB bütçesi ve yanında idari denetimlerinde sorumluluk alanındadır. IAG de AB Komisyonun bu inceleme sorusuna yazılı bazı öneriler sunmuştur. Tatmin olmayan AB Komisyonu, meselesini çözümünü karar vermeyi 7 Hazirana kadar uzatmıştır. İlgi ve yetki alanına dahildir.
AB’nin esas meselesi haksız rekabet temel konusudur. Diğer havayolları ve yolcular nasıl etkilenecektir? Pazar durumu ne olacaktır? IAG şu anda büyük bir havayolları birleşik blok grubu oluşturdu. Bu noktada bu çok ilginç konuda Ryanair başkanının yorumu söylediği çok ilginçtir, not edilmelidir.
Sonuçta bu yazıdaki temel amaç sadece okuyuculara AB havacılık yasaları hakkında bilgilendirmek değil, aynı zamanda Türkiye’deki büyük havayolu işletmecilerinin, bilhassa THY’nin ne kadar şanslı olduklarını göstermek, kararlarını alırken bu konunun direkt muhatabı olan SHGM tek bir ülke otoritesi ile muhatap olmasıdır. AB Komisyonu gibi supra milli bir kurumla uğraşmamalıdır. SHGM’deki bir genel müdürün tek yetkili otoriteye atanması göz önünde bulundurulmalıdır. Bağımsız havacılık uzmanları konulara duygusal değil, uzun dönem bağımsız ekonomik açıdan bakmalıdır. Örneğin ekonomide, opportunity cost olarak bilinen kuralın değerlendirmesi gibi.