Türkiye’de pek bilinmeyen EU/AB havacılık hukuku, tüzükleri ve kuralları ile bunların uygulanması konularına dair bir inceleme yapacağız. Öncelikle belirtmekte fayda var ki Türk Hava Yolları (THY), Türkiye’nin AB üyesi olmaması durumunda bugünkü konumuna ulaşamayacaktı.
EU/AB Havacılık Yasası, üye devletlerin kendi bayrak taşıyıcıları dahil olmak üzere ticari havayollarına destek verme ve birleşme konusunu sıkı kurallara bağlamıştır. Bu kurallara uymak için, EU/AB Komisyonu’nun kararlarına tabi olunmalıdır. Üye ülkeler kendi başlarına destekleme ve politika belirleme yetkisine sahip değillerdir. Aynı şekilde, havayolu şirketleri de kendi aralarında serbestçe anlaşma yapamazlar, çünkü bu EU/AB rekabet yasalarına aykırıdır. Bu durum özellikle Covid pandemisi sırasında ortaya çıkmış, Ryanair gibi havayolu şirketleri tarafından şikayet konusu olmuştur.
Son zamanlarda Türkiye’de gündem olan konulardan biri de Lufthansa’nın ITA Italyan Hava Yolları hisselerini satın almasıdır. Bu durum, EU/AB rekabet politikasına takılmıştır. İtalya’ya uçan havayolu şirketlerinin ve yolcuların rekabet yasasını ilgilendiren konuları içermektedir. Yolcu taşıma tekelinin, fiyat belirleme, kalite ve diğer taşıyıcıların durumu gibi konular söz konusudur ve izin verilmez.
ITA Italia Trasporto Aero, defalarca iflas eden Alitalia’nın ardından 2022 yılında İtalyan hükümeti tarafından özelleştirilme kararı alınan bir havayolu şirketidir. Lufthansa’nın bu şirketin yüzde 41’ini 325 milyon euro karşılığında satın alması, EU/AB’nin havacılık birleşme ve satın alma yasalarına tabi olarak incelenmiştir. Lufthansa ve ITA, rekabet yasaları açısından büyük rakiplerdi ve bu birleşme uygunluk açısından değerlendirilmiştir.
EU/AB araştırma sonuçları bir süre beklenmelidir. Bu sonuçlar, diğer havayolu taşımacılığı ve yolcu taşıma politikalarını etkileyebilir. Şu ana kadar sesi çıkmayan Ryanair gibi devasa low-cost havayolu şirketinin bu duruma nasıl bir tepki vereceği merakla beklenmektedir.
Covid pandemisi sonrasında, Avrupa havacılık sektörü, özellikle havayolları ve havaalanları, nitelikli eleman sıkıntısı yaşamış ve zorlu bir dönem geçirmiştir. 2023’teki artan sivil havacılık uçuşları ve yolcu trafiği, sektörde ani bir darboğaza neden olmuştur. 2024’te yaşanacak gelişmeleri hep birlikte bekleyip gözlemleyeceğiz.